21 filmlijstjes met 21 films van de 21e eeuw

Het is eind 2019. Met eindes van decennia komen er ook terugblikken naar die decennia. Lijstjes dus. Wat zeggen die lijstjes eigenlijk? Zijn het echt de beste films van de 21e eeuw of is er meer nuance nodig? Tijd om het eens goed aan te pakken met 21 lijstjes over van alles en nog wat, maar telkens met de gemene deler: film.

27 december 2019 / 6.935 woorden / 53 minuten leestijd

Allereerst een bekentenis: ook ik heb een lijstje gemaakt. Dat is een initiatief van de website Indebioscoop.com, waar ik mee verbonden ben. De redacteuren waren uitgenodigd om een top tien te maken van de beste films van 2000 – 2020.

Ik besefte toen hoe vreselijk het was om zo’n lijst te maken. Ik zat te worstelen met een film als Aaltra die qua humor bij mij past maar technisch onderdoet voor andere films. Ik dacht aan The Master: die moet er ook in. En wat doe ik met de Koreaanse film Memories of Murder?

Ik realiseerde me: je kunt films niet vergelijken. Je stemming is elke dag anders. Dan prefereer je komedie boven drama, dan kunstzinnigheid boven science fiction, dan animatie boven speelfilms, dan Koreaanse boven westerse. Je gevoel bij een titel kan zomaar veranderen.

En heb ik alles gezien? Nee, nee! Heel wat maanden kijk ik zelfs niets. Wel heb ik véél gezien, vooral tijdens filmfestivals, LFF, Imagine, IDFA, IFFR; ik heb ze allemaal wel een keer bezocht als pers.

Ik hou van lijstjes en haat ze tegelijkertijd. Ik hou ook van gekke projecten en besloot opeens:

Laat ik 5 lijstjes maken over films in de 21e eeuw.

Toen dacht ik:

5 lijstjes is een beetje weinig. Laat ik 11 lijstjes maken over films in de 21e eeuw.

Toen dacht ik:

11 lijstjes, 11 lijstjes… Waarom niet 21 lijstjes maken met 21 films die in de 21e eeuw zijn verschenen?

Vijf minuten ná het idee had ik er al veel spijt van.

Twee maanden later is er toch iets van de grond gekomen. Eigenlijk was het best leuk om te doen. Hoe maffer het lijstje, hoe meer plezier ik erin had. Veel dank ook aan Cor en Chris, die voor drie uitstekende bijdragen hebben gezorgd. Daarnaast hebben online bronnen en artikelen van collega’s me af en toe geholpen.

Succes met lezen! Het hoeft natuurlijk niet allemaal in een keer. Bookmark de pagina en kom gerust terug. En als je er dan toch bent, like de fantastische website Indebioscoop op Facebook!

Nog één ding: alle films linken vond ik een beetje te veel werk. Heb je interesse in een film en wil je er meer over weten? Tik dan de titel in op IMDB. Via de synopsis, user reviews en trivia kom je snel meer te weten over de film.

LIJSTJE 1: 21 trends waar we ook zonder kunnen

Een overeenkomstig ding bij lijstjes: er zijn nooit lijstjes over vervelende trends in de filmwereld… Het is alsof iedereen liever de andere kant uitkijkt. Dus hierbij de 21 trends van de afgelopen twee filmdecennia waar we de komende decennia zonder kunnen.

  • De grappige actiefilm met charmante huurmoordenaars.
  • Superheldenfilms. Pfoeh, wat een overkill! Lees wat Ken Loach ervan vindt of The Atlantic.
  • Het cliché van de sterke vrouw. Of vrouwenkarakters zonder eigenaardigheden of charmante eigenschappen.
  • Supersullige mannenkarakters (gekoppeld aan stoere vrouw). Superstoere mannenkarakters (de eigenwijze, vechtgrage loner die zelden iets zegt).
  • Fantasyfilms die zich 3 uur lang van subplot naar subplot voortsukkelen.
  • Flauw gebruik van mobieltjes in films (flip phone -> smartphone).
  • Coming-of-age-drama’s.
  • Onbekende tieneracteurs die de hoofdrol hebben in een grote actiefilm (Star Wars, Valerian).
  • De ‘quirky’ tiener/adolescent die een onverwachte vriendschap sluit met een ‘disfunctionele’ volwassene (leert hem de lessen des levens).
  • Schokkerige handheldcamera’s tijdens gevechten.
  • Iemand in een arthousefilm die we de hele film door van op de rug gezien over straat zien lopen.
  • Zoeken naar identiteiten (waar ook ter wereld).
  • Trailers die hetzelfde zijn (kijk deze parodie).
  • Beelden digitaal gemanipuleerd alsof ze in een bad verf zijn gestopt (altijd donkerblauw en donkergroen).
  • Mensen die (telefoon)gesprekken niet afronden maar ophangen en weglopen zonder nog iets te zeggen.
  • 3D, 4D, 5D, enz.
  • Bombastische filmmuziek van (of à la) Hans Zimmer.
  • Films met hashtags in de titel, met cijfers, of een Z ipv een S.
  • Overbodige seksscènes.
  • Overbodige close-ups.
  • ‘Gevoelige’ artsyfilms op filmfestivals (zie een parodie hieronder).

LIJSTJE 2: 21 interessante films uit Zuid-Korea

Lijstjes gooien alle culturen en landen door elkaar. Dat is ook wel gek want hoe ga je een Tunesische film vergelijken met een Japanse film en een Australische met een Argentijnse? Films van één land is een kansrijker project. Maar welk land? Als er een land zich de laatste twee decennia heeft bewezen in de filmwereld, is het wel Zuid-Korea. Daarom een lijstje met 21 meer en minder bekende Koreaanse films.

  • Memories of murder (2003)
  • Sympathy for Mister Vengeance (2002)
  • Old Boy (2003)
  • Spring, Summer, Fall, Winter… and Spring (2003)
  • Welcome to Dongmakgol (2005)
  • Sympathy for Lady Veangeance (2005)
  • The Host (2006)
  • The Chaser (2008)
  • I Saw the Devil (2008)
  • Mother (2009)
  • Bleak Night (2010)
  • Confession of murder (2012)
  • The New World (2013)
  • Veteran (2015)
  • The Handmaiden (2016)
  • Train to Busan (2016)
  • A Quiet Dream (2017)
  • Burning (2018)
  • The Spy Gone North (2018)
  • Maggie (2018)
  • Parasite (2019)

LIJSTJE 3: 21 prachtfilms uit niet-West-Europa

Oost-Europese films (of misschien beter: niet-West-Europese films, ik reken ook Griekenland en Turkije mee), daar zat de vernieuwing afgelopen decennia. Met name in Roemenië en Griekenland. Kijk ook eens naar Polen en Rusland in de game-industrie. Oost-Europa ontplooit zich op cultureel gebied, wij staan stil. Dat is de harde waarheid. Ik denk ook dat West-Europese producenten eindelijk inzien welke waarde deze bron heeft. Hieronder 21 voorbeelden van interessante niet-West-Europese films uit de 21e eeuw. Er zijn er meer!

  • Dogtooth (Griekenland)
  • Alps (Griekenland)
  • L (Griekenland)
  • The Death of Mr. Lazarescu (Roemenië)
  • 12:08 East of Bucarest (Roemenië)
  • Police Adjective (Roemenië)
  • 4 Months, 3 Weeks, 2 Days (Roemenië)
  • Insects (Tsjechië)
  • Surviving Life (Tsjechië)
  • Cargo 200 (Rusland)
  • Leviathan (Rusland)
  • Hukkle (Hongarije)
  • Comic Sans (Kroatië)
  • A Wonderful Night in Split (Kroatië)
  • Cirkus Colombia (Bosnië)
  • Fuse (Bosnië)
  • Balcancan (Noord-Macedonië)
  • 27 Missing Kisses (Georgië)
  • Risttuules (Estland)
  • Import/export (Oekraïne)
  • Once Upon a Time in Anatolia (Turkije)

LIJSTJE 4: 21 meest memorabele documentaires die ik gezien heb tijdens IDFA

Documentaires nemen een eigen, uniek hoekje in de filmwereld in. Deze heb ik gezien tijdens mijn bezoeken aan het Internationale Documentaire Film festival Amsterdam (IDFA) en sommige tijdens IFFR. Ik versla IDFA pas sinds 2012 dus voor alle films van voor die tijd: helaas. Ze zullen lastig te vinden zijn, maar eenmaal gevonden, heb je een geweldige docu-avond.

  • Room 237 (2012)
  • The Sons of the Land (2012)
  • Kill Your Darling (2012)
  • The Imposter (2013)
  • The Condemned (2013)
  • Art and Craft (2014)
  • Tales of the Grim Sleeper (2014)
  • Lampedusa in Winter (2015)
  • Garage 2.0 (2015)
  • Tower (2016)
  • Homo Sapiens (2016)
  • Rats (2016)
  • Dawson City: Frozen Time (2017)
  • Happy Winter (2017)
  • Aquarela (2018)
  • Dark Corner (2018)
  • Nazidanie (2018)
  • 77 No Commercial Use (2018)
  • Three Identical Strangers (2018)
  • Chris the Swiss (2018)
  • La mafia non è più quella di una volta (2019)

(GAST)LIJSTJE 5: Top 21 van Latijns-Amerika

Ik heb Cor Oliemeulen, hoofdredacteur Indebioscoop.com, gevraagd om zijn visie te geven op de Latijns-Amerikaanse cinema. Dit is zijn verhaal over de beste 21 films van de Latijns-Amerikaanse cinema in de 21e eeuw.

‘Geweld teistert Latijns-Amerikaanse cinema’

De Latijns-Amerikaanse cinema van de 21ste eeuw kon onderhand wel een film zonder al teveel geweld gebruiken. In prachtige shots toont Roma de nostalgie van een gezin uit de hogere middenklasse van Mexico-Stad in de jaren ’70 door de ogen van het inwonende dienstmeisje. Een koelbloedige moord tijdens een studentenopstand kan de pret niet drukken.

Bij het opsommen van de 21 beste Latijns-Amerikaanse films van de 21ste eeuw ontkom je niet aan een hoop ellende. De mensen zijn er gevormd door een geschiedenis waar de dood nooit ver is – kolonisatie, slavernij, burgeroorlog en drugs zijn onlosmakelijk met het continent verbonden. Roma (2017) van Alfonso Cuarón is een uitzondering.

Loyaliteit
Zelfs Latijns-Amerikaanse honden ontkomen niet aan het geweld, zie Amores Perros (2000) van Alejandro González Iñárritu. Ze maken elkaar af tijdens illegale gevechten, maar symboliseren ook loyaliteit, die personages uit alle sociale lagen vaak lijken te missen. Van dezelfde regisseur verscheen tien jaar later het intense Biutiful waarin een man (Javier Bardem) worstelt met zijn manisch-depressieve vrouw, voogdijschap en terminale prostaatkanker. Pas dan komt hij tot inzichten.

Als je stiefvader een sadistische legerofficier van een fout regime is, kun je maar beter vluchten in een fantasiewereld, die soms ook wel eng is. Guillermo del Toro behoedt een jong meisje in het magische Pan’s Labyrint (2006) voor veel realistische rottigheid. In een saaie samenleving kun je nog altijd zelf de opwinding opzoeken, denken twee twintigers in Museo (2018) die in 1985 maar liefst 124 historische objecten uit het archeologische museum in Mexico-Stad ontvreemden.

Vluchten
Vluchten – niet voor de politie, maar om elders een kansrijker bestaan op te bouwen – is ook in Latijns-Amerika aan de orde van de dag. In het poëtische vluchtelingendrama La jaula de oro (2013) verlaten Juan en Sara (verkleed als jongen) Guatemala met als bestemming Los Angeles.

Colombia wordt al decennialang geteisterd door een gewapend conflict tussen paramilitaire organisaties, guerrillastrijders en overheid. In Oscuro Animal (2018) spreken de drie hoofdrolspeelsters geen woord en lijkt het alsof ze ieder moment door een loerend dier kunnen worden besprongen. Vluchten lijkt zinloos.

Als tiener opklimmen als hoofd van een criminele bende of fotograaf worden bij een krant? In de sloppenwijken van Cidade de Deus (2002) is God allang genokt. Elders in Rio staat een andere jongeman voor een dilemma. Hij heeft een bus gekaapt en dreigt alle inzittenden te doden. De tragische documentaire Ônibus 174 (2002) toont vooral de incompetentie van de politie.

Vluchten voor de speciale BOPE-troepen in de favela is bijna onmogelijk in het opwindende actiedrama Tropa de Elite (2007) van José Padilha. Ook in opvolger Tropa de Elite 2 (2010) wordt volgens sommigen het politiegeweld tegen het drugsgeweld verheerlijkt, maar dat maakte de film, die ook de overheidscorruptie aan de kaak stelt, onder de Braziliaanse bevolking wel ongekend populair.

De drugsoorlog in Mexico leidde al tot tienduizenden doden en tientallen enerverende films, waarvan Miss Bala (2011) misschien wel het diepst ingrijpt in het leven van een individu. Een meisje is getuige van een moordpartij en wordt door de verantwoordelijke criminele bende gedwongen diensten te verlenen in het grensgebied van Tijuana. Ondertussen wint ze een missverkiezing.

Pinochet
De Chileense Atacama-woestijn is de plaats van handeling in de documentaire Nostalgia de la luz (2010) van Patricio Guzmán. Hier komen twee groepen mensen samen in: wetenschappers die door telescopen in de hemel turen, en vrouwen die nog dertig jaar na de militaire dictatuur van Pinochet resten van hun vermoorde geliefden zoeken.

Pablo Larraín werd bekend door zijn Pinochet-trilogie, waarvan NO (2012) de meeste prijzen won. Maar in Tony Manero (2008) en Post Mortem (2010) grijpt de Chileense jarenzeventigdictatuur veel meer in op de gewone man. Nou ja, gewoon. Huisacteur Alfredo Castro speelt respectievelijk een moordende John Travolta- wannabe en een assistent-patholoog tijdens de militaire coup in 1973 die zijn vriendin en haar geliefde uit frustratie letterlijk afsluit van de buitenwereld.

Nog ongemakkelijker, maar ook gelardeerd met Larraíns typische vleugjes zwarte humor, is El Club (2015) waarin geëxcommuniceerde priesters na seksueel misbruik zijn weggestopt in een geïsoleerd onderkomen aan zee. Ze doen er alles behalve boete en bidden.

Geschiedenis
Door de decennia heen kregen veel Latijns-Amerikaanse landen te maken met revolutie. In Diarios de motocicleta (2004) scheurt een student geneeskunde (Gael García Bernal) op zijn motor van Buenos Aires naar Venezuela en komt in aanraking met het leed van de lagere sociale klassen. Zijn naam is Ernesto “Che” Guevara en de rest is geschiedenis.

Deslembro (2017) gaat over een pubermeisje dat in 1979 met haar gezin vanuit Parijs naar Latijns-Amerika moet verhuizen en langzaam ontdekt dat haar ouders zijn betrokken bij de strijd van de Sandinisten in Nicaragua en de marxisten in El Salvador.

Vazante (2017) toont in oogstrelend zwart-wit hoe de slavernij in negentiende-eeuws Brazilië een onuitwisbare stempel drukt op de latere geschiedenis van ongelijkheid. Ook het veelvuldig bewierookte El secreto de sus ojos (2009) blikt terug. Een schrijver (Ricardo Darín) raakt gefascineerd door de moord op een mooie vrouw twintig jaar geleden.

Tot slot van deze top 20 van de 21ste eeuw gelukkig ook een heerlijk grappige film: Relatos salvajes (2014), dat bestaat uit zes korte, wilde verhalen. Maar zelfs hier is geweld niet ver te zoeken! Zo loopt een verkeersruzie volkomen uit de hand en slaan twee kersvers getrouwden elkaar de hersens in op hun eigen bruiloft.

Latino’s zoeken liever buiten de cinema naar vrolijkheid om hun ellende te vergeten. Wie vindt het nog vreemd dat de samba en al die andere levenslustige dansen in Latijns-Amerika zijn uitgevonden?

LIJSTJE 6: De 21 meest verlieslijdende films

Sommige films voor een habbekrats verdienden geweldig veel geld (denk aan The Blair Witch Project). Andersom zijn er ook enorm veel films pure ‘box office bombs’ geweest. Dit zijn de 21 ergste ’tankers’ van de 21e eeuw… De bron is Wikipedia.

  • Mortal Engines (2018)
  • The Long Ranger (2013)
  • Sindbad: Legend of the Seven Seas (2003)
  • Titan A.E. (2000)
  • The Adventures of Pluto Nash (2002)
  • Final Fantasy: The Spirits Within (2001)
  • A Wrinkle in Time (2018)
  • The Alamo (2004)
  • John Carter (2012)
  • Stealth (2005)
  • How Do You Know (2010)
  • Supernova (2000)
  • Town and Country (2001)
  • Treasure Planet (2002)
  • King Arthur: Legend of the Sword (2017)
  • Monster Trucks (2016)
  • Jack and the Giant Slayer (2013)
  • Mars Needs Moms (2011)
  • Battlefield Earth (2000)
  • Evan Almighty (2007)
  • Windtalkers (2002)

LIJSTJE 7: 21 obscure filmtips van het IFFR

Ik ben dol op minder bekende films. Dit zijn dus niet klassieke obscure films, daarvoor kan men terecht bij mijn rubriek Camera Obscura. Dit zijn films die soms terecht (La Leggenda da Kasper Hauser) en soms onterecht onontdekt zijn door het grote publiek (Selbstkritik eines Bürgerlichen Hundes). Ze zijn onbekend en onbemind maar hoe dan ook anders. Ik versla IFFR pas sinds 2011, dus alle films van voor die tijd: helaas.

  • Small Time Murder Songs (2011)
  • Gromozeka (2011)
  • L’apollonide (2011)
  • Un Nuage dans un Verre d’Eau (2012)
  • L’ultimo terrestre (2012)
  • 38 Temoins (2012)
  • Unfair World (2012)
  • La Leggenda da Kasper Hauser (2012)
  • El Muerto y Ser Feliz (2013)
  • Reality (2013)
  • Creative Control (2016)
  • Generatie B (2017)
  • Selbstkritik eines Bürgerlichen Hundes (2017)
  • All You Can Eat Buddah (2018)
  • Charlie en Hanna gaan uit (2018)
  • Laisser Bronzer les Cadavres (2018)
  • I Do Not Care If We Go Down in History as Barbarians (2019)
  • A Land Imagined (2019)
  • Bloody Marie (2019)
  • In My Room (2019)
  • Diamantino (2019)

(GAST)LIJSTJE 8: De 21 beste misdaadfilms

Voor de beste misdaadfilms van de 21e eeuw heb ik Chris Angelovski, fotograaf/redacteur, gevraagd om zijn visie te geven. Hij weet er veel meer van dan ik. Dit vond hij de beste misdaadfilms:

’21 Beste Misdaadfilms in de 21e eeuw’

Een top 21 beste misdaadfilms van de 21e eeuw maken. In eerste instantie leek me dit een pittige opgave. Zijn er wel zoveel goede films in dit genre gemaakt in de afgelopen 20 jaar? Vast niet, toch? Met die naïeve gedachte begon ik mijn onderzoek. Maar na slechts enkele minuten bleek al dat ik er volledig naast zat. De echte uitdaging zou worden om 21 films te selecteren uit de enorme lijst van toch wel erg goede misdaadfilms die sinds het jaar 2000 zijn gemaakt. Ik heb een poging gedaan en kwam tot de volgende opsomming (op volgorde van release date):

Sexy Beast, 2000, Jonathan Glazer
Psychologische misdaadfilm waarin de confrontatie tussen twee Britse gangsters centraal staat, met een ijzingwekkende Ben Kingsley in een meesterrol.

Blow, 2001, Ted Demme
Het verhaal van George Jung, die in de jaren ’70 samen met Pablo Escobar verantwoordelijk was voor de introductie van cocaïne op de Amerikaanse markt. Uitstekende rollen van Johnny Depp als George Jung en Jordi Mollà als gluiperige partner-in-crime.

Snatch, 2001, Guy Ritchie
Een typische Guy Ritchie film. Britse droogheid, nare gangsters, humoristische filmtechnieken en een entertainend verhaal van begin tot eind. Verplicht kijkvoer voor elke misdaadfilmliefhebber.

The Score, 2001, Frank Oz
Robert De Niro, Marlon Brando en Edward Norton in een spannende inbraakfilm. Wat wil je nog meer? In de eerste helft van de film wordt de kraak gepland, in de tweede helft uitgevoerd. Met veel gevoel voor detail gefilmd. Voor fans van heistfilms mag deze niet ontbreken.

Training Day, 2001, Antoine Fuqua
Denzel Washington in misschien zijn beste rol ooit als corrupte detective met twijfelachtige normen en waarden. Ethan Hawke eveneens uitstekend als kersverse, naïeve trainee die snel moet leren hoe de onderwereld van Los Angeles echt werkt.

Narc, 2002, Joe Carnahan
Rauw. Guur. Kil. Deze keiharde politiethriller windt er geen doekjes om en neemt je mee in de nare wereld van junkies, dealers, moorden en corrupte detectives. Toch zit er diepte in het verhaal en in de motivaties van de karakters. Zeer sterk acteerwerk van Jason Patric en Ray Liotta.

Collateral, 2004, Michael Mann
Visueel pareltje van Michael Mann. Het is één van de eerste films die met een digitale camera is gefilmd, wat het mogelijk maakte om ’s nachts te filmen zonder daarbij extra te hoeven belichten. Als keerzijde levert dat wel enorm veel ruis op, maar in de context van deze gritty misdaadfilm draagt dat juist weer bij aan de sfeer. Ook is dit één van de weinige rollen van Tom Cruise waarin je vergeet dat je naar Tom Cruise de acteur zit te kijken.

Layer Cake, 2004, Matthew Vaughn
Matthew Vaughn, producer van Guy Ritchie films zoals Lock Stock… en Snatch, heeft goed opgelet en zijn eerste eigen film heeft dan ook een Guy Ritchie-achtige feel. Dat resulteert in een entertainende Britse gangsterfilm, waarin meerdere verhaallijnen door elkaar lopen om uiteindelijk op een geraffineerde manier samen te komen. Besprenkeld met de nodige Britse humor uiteraard.

Eastern Promises, 2007, David Cronenberg
Misdaaddrama over een Russische gangster familie, met een ingetogen hoofdrol van Viggo Mortensen en de altijd uitstekende Vincent Cassel. De naakte vechtscène in de sauna is het hoogtepunt van de film.

In Bruges, 2008, Martin McDonagh
Twee Ierse huurmoordenaars moeten zich na een mislukte opdracht van hun baas verbergen in Brugge, of all places. In deze stad komen ze allerlei eigenaardige karakters tegen met veel humoristische situaties tot gevolg. Totdat hun Britse baas hen komt opzoeken. Dan krijgt de film een andere wending. Met Colin Farrell in één van zijn beste rollen.

The International, 2009, Tom Tykwer
Niet echt een misdaadfilm pur sang, maar de corruptie en (witteboorden-) criminaliteit van banken en andere machtige instituten is wel iets wat in dit genre past. In The International proberen twee Interpol agenten de illegale activiteiten van een high-profilebank op het gebied van internationale wapenhandel aan de kaak te stellen. Maar of dat ze lukt?

Un Prophète, 2009, Jacques Audiard
Intrigerend gevangenisdrama met fantastisch werk van Tahar Rahim in de hoofdrol.

Outrage, 2010, Takeshi Kitano
Een Beat Takeshi gangsterfilm, dat zegt genoeg. Het romantische idee van een ‘eervolle’ Yakuzacultuur wordt door Takeshi wederom ontkracht. Zijn karakter gaat op een gegeven moment de fout in en snijdt bijna uit verveling z’n pink eraf, omdat dat nou eenmaal moet. Vervolgens wordt hij boos als zijn offer niet geaccepteerd wordt.

Drive, 2011, Nicolas Winding Refn
Fantastische film die er technisch uitspringt door de combinatie van geweldige cinematografie, kleur en muziek. Kenmerkend is de rust die uitstraalt bij het vertellen van het verhaal. Refn neemt de tijd om de karakters op te bouwen, om de situatie te schetsen en om sfeer te creëren. Ook maakt dit de spaarzame scènes van extreem geweld daardoor juist des te krachtiger. Drive is een film die ik in het subgenre ‘bedachtzame misdaadfilms’ plaats.

New World, 2013, Hoon-jung Park
Koreaanse misdaadthriller over een undercover detective die worstelt met zijn verplichtingen als detective en zijn loyaliteit aan zijn gangsterpartner met wie hij het imperium wil overnemen. Het script van de film is subliem, het acteerwerk is geweldig, en visueel is de film een pareltje. Een meesterwerk dat je niet mag missen.

Out of the Furnace, 2013, Scott Cooper
Geen typische misdaadfilm, eigenlijk is het meer een drama/actiefilm met misdaadelementen. Desondanks een aanrader. Vooral Casey Affleck als jonge oorlogsveteraan met PTSD steelt de show.

Sicario, 2015, Denis Villeneuve
Eén van mijn favoriete films van de afgelopen 20 jaar. IJzersterk acteerwerk, geweldige sfeeropbouw, goed verhaal, interessante karakters, goede actie. Deze film heeft het allemaal. Ook dit is een film die past in het subgenre ‘bedachtzame misdaadfilms’. Moet je gezien hebben.

Wind River, 2017, Taylor Sheridan
Regisseur Taylor Sheridan schreef de screenplay van deze film, én die van Sicario. Ook bij Wind River merk je de aandacht die wordt besteed aan het vertellen van het verhaal, evenals het ontwikkelen van de karakters. De omgeving versterkt de mistroostigheid van het verhaal; de film speelt zich vrijwel uitsluitend af in de sneeuw en kou.

Wheelman, 2017, Jeremy Rush
Een man die de hele film in een auto rondrijdt en alleen via mobiele telefoon met de buitenwereld communiceert. Kan dat wel interessant zijn? Jazeker, als die rol wordt vervuld door Frank Grillo.

Joker, 2019, Todd Phillips
New York op z’n slechtst. Vuilnis overal, graffiti in de metro, en vrijwel iedereen is een scumbag, psychisch niet in orde, of allebei. Een perfecte broeikas voor de ontwikkeling van het karakter van Joker, met verve neergezet door een fantastische Joaquin Phoenix. Alleen al de moeite waard voor zijn klasse acteerwerk.

The Irishman, 2019, Martin Scorsese
Wat is een overzicht van misdaadfilms zonder een film van Martin Scorsese? Maar The Irishman krijgt geen plaatsje cadeau puur vanwege de regisseur. De film is (ondanks z’n lengte) oprecht ontzettend boeiend. Dat is vooral te danken aan de waanzinnige misdaadsupersterrencast: Robert de Niro, Al Pacino, Harvey Keitel, Bobby Cannavale en Joe Pesci is zelfs weer speciaal voor de film teruggekeerd van zijn acteerpensioen. En wat is Joe Pesci toch geweldig goed. Stephen Graham verrast positief als opgewonden standje Anthony Provenzano. En Domenick Lombardozzi is bijna onherkenbaar als Fat Tony Salerno. Al met al een film die je gewoon moet zien. Ik kan me voor deze lijst geen betere afsluiter bedenken!

LIJSTJE 9: 21 films om gretig bij te schateren

Als schrijver van komedies blijf ik vechten voor de rechten van komische films. De films die een glimlach op onze gezichten toveren, zijn redelijk zeldzaam. Het is namelijk helaas erg in de mode om fan te zijn van serieus drama en grappige films ‘flauw’ te noemen. Laat ze dat maar denken! Jij en ik weten wel beter: dit zijn medicijnen voor de ziel. Hoe meer schaters, hoe meer grappen in de film.

20 schaters:

  • Super Troopers (2001)
  • Kiss Kiss Bang Bang (2005)
  • OSS 117: Le Caire, nid d’espions (2007)
  • A Town Called Panic (2009)

15 schaters:

  • Amélie (2001)
  • Tais-Toi (2003)
  • The Taste of Tea (2004)
  • Idiocracy (2006)
  • Tropic Thunder (2008)

10 schaters:

  • State and Main (2000)
  • In the Loop (2009)
  • Burn After Reading (2008)
  • The Grand Budapest Hotel (2014)
  • The Nice Guys (2016)

zwarte humor schaters:

  • Aaltra (2004)
  • Adams Aebler (2005)
  • Death at a Funeral (2007)
  • Symbol (2009)
  • What We Do in the Shadows (2014)
  • Aaaaaaaah! (2015)
  • Death of Stalin (2017)

LIJSTJE 10: De 21 beste tranenwegpinkfilms

Emoties reiken van lachen naar huilen. Daarom ook een lijst van de beste tranenwegpinkfilms. Ook hiervan heb ik hulp ingeroepen van Cor Oliemeulen. Ik houd zelf van films waarin het drama met mate aanwezig is – meestal tragikomedies. Van onze beide smaken heb ik een mooi lijstje van lieve, gevoelige, traantjesbijwegpinkende films gemaakt. Hoe meer traantjes, hoe emotioneler de film.

6 traantjes:

  • The Pianist (2002)
  • The Notebook (2004)
  • The Boy in the Striped Pajamas (2008)
  • Amour (2012)
  • 12 Years a Slave (2013)
  • For Sama (2019)

5 traantjes:

  • Rabbit-Proof Fence (2002)
  • The Stoning of Soraya M. (2008)
  • Mar Adentro (2015)
  • Moonlight (2016)
  • Manchester by the Sea (2016)
  • Still Alice (2014)

4 traantjes:

  • Edi (2002)
  • Adem (2010)
  • 50/50 (2011)
  • The Salesman (2016)
  • La Pazza Goia (2016)

3 traantjes:

  • Pieces of April (2003)
  • Volver (2006)
  • Emotifs Anonymes (2011)
  • Beasts of the Southern Wild (2012)

LIJSTJE 11: 21 schaamteloze vormen van kopiëren

De afgelopen 20 jaar was ook de periode van schaamteloos kopiëren. Niet alleen kopieerde iedereen zelf films als gek (1 reservekopie toegestaan immers). Ook de filmindustrie zelf deed hier aan mee. En tv-series. Wat te denken van:

  • Overbodige sequels (een Shrek was echt genoeg).
  • Overbodige remakes (Godzilla).
  • Liveactionfilms van klassieke tekenfilms (Jungle Book, Lion King): ze zijn spannender, maar heus niet beter.
  • Terugkeer van de 3D-films (inclusief brillenbak bij Pathé).
  • Amélie-klonen! Deze film van Jean-Pierre Jeunet leverde een golf films op met ‘quirky’ hoofdpersonen, introduceren van karakters via eigenaardigheden, diverse verhaallijnen en felle kleuren. Denk aan Jeux d’Enfants, Turtles Are Surprisingly Fast Swimmers, Me and Earl and the Dying Girl, Eagle Vs. Shark, I’ m a cyborg but that’s OK. Je kunt er een aparte filmavond van maken.
  • Serieficatie van filmklassiekers: Westworld, Fargo, Four Weddings and a Funeral.
  • Franchises! Star Wars, Spiderman, Pirates of the Caribbean, ze gaan maar door.
  • Acteurs werden letterlijk digitaal gekopieerd en jonger gemaakt. Digitale Tom Cruises gaan ervoor zorgen dat studio’s op den duur geen acteurs meer hoeven te betalen. Kijk de film The Congress om dat idee in een animatiefilm terug te zien.
  • Koele, over the top Japanse gangsterfilms komen nu uit alle landen ter wereld (denk aan films als Lucky Number Slevin).
  • Fast and the Furious (8 delen in 17 jaar; de 9e staat al klaar).
  • Moord en politiedrama in een of ander Amerikaans stadje.
  • Een film of serie rondom een moord in een grensgebied (Bon Cop, Bad Cop, Bridge, Grenseland, Sorjonen)
  • Überhaupt Scandinavische moordseries.
  • Of politieseries in een Nederlandse of Vlaamse provincie (als al die mensen nou echt eens moorden gingen oplossen?).
  • Adam Sandler (uitzondering: Punch Drunk Love).
  • Misdaadseries over een ‘legendarische’ gangster in Latijns-Amerika (Narcos, El Chapo, El Señor de los Cielos). Narcos vind ik zelf wel genoeg.
  • Intouchables-klonen.
  • Pixarfilms met sentimentele Disneysausjes.
  • Woody Allen die elk jaar een film blijft maken.
  • De vele, vele truecrimeseries op Netflix (die wel professioneel gemaakt zijn, dat geef ik toe).
  • Wes Anderson en zichzelf… hoewel ik dat niet altijd zo erg vind.

LIJSTJE 12: 21 films die ook ‘The Room’ heten

Eigenlijk een vervolg op lijstje 11. Om een idee te krijgen van hoe fantasieloos men soms titels bedenkt – en om te laten beseffen hoeveel gemiddelde films er elk wel uitkomen. Wie bijvoorbeeld denkt dat men na cultfilm The Room deze titel wel laat zitten, komt bedrogen uit. Nummers en kleuren zijn ook populair. Room 237 is trouwens wel een goede film (maar paste er zo mooi in).

  • The Room (2003)
  • The Room (2005)
  • Room (2006)
  • Room 205 (2007)
  • Room 33 (2009)
  • Room in Rome (2010)
  • Room 304 (2011)
  • Room 237 (2012)
  • The Room (2012)
  • The Room (2013)
  • Room 8 (2013)
  • The Rooms (2014)
  • The Room (2015)
  • Green Room (2015)
  • In the Room (2015)
  • The Black Room (2017)
  • Red Room (2017)
  • Room 104 (2017)
  • In My Room (2018)
  • The Room (2019)
  • Room 9 (2020)

LIJSTJE 13: 21 films van cineasten ouder dan 70 jaar

Ook de 21e eeuw: weinig ruimte voor talenten. Ook al zou je door de enorme hoeveelheid films anders denken. Cineast worden was al nooit makkelijk maar film is meer dan ooit een industrie. Hoe kun je een cineast worden als er nooit een begin is? Het zijn wel gouden tijden voor de cineasten die doorbraken in meer liberale tijden, de regisseurs van intussen 70+. Hieronder met hun beste film (in mijn visie) na hun zeventigste verjaardag (in de 21e eeuw). Een aantal regisseurs in deze lijst is ons helaas ontvallen.

  • L’eloge d’Amour (Godard, 2001, 70 jaar)
  • Gosford Park ( (Altman, 2001, 76 jaar)
  • Gente di Roma (Scola, 2003, 72 jaar)
  • El 7º día (Saura, 2004, 72 jaar)
  • Le Couperet (Costa-Gavras, 2005, 72 jaar)
  • Goya’s Ghosts (Forman, 2006, 72 jaar)
  • L’ivresse du Pouvoir (Chabrol, 2006, 76 jaar)
  • Les Amours d’Astrée et de Céladon (Rohmer, 2007, 87 jaar)
  • Before the Devil Knows You’re Dead (Lumet, 2007, 83 jaar)
  • Gran Torino (Eastwood, 2008, 78 jaar)
  • Killer Joe (Friedkin, 2011, 76 jaar)
  • Midnight in Paris (Allen, 2011, 76 jaar)
  • Io e te (Bertolucci, 2012, 71 jaar)
  • Vous n’avez Encore Rien Vu (Resnais, 2012, 90 jaar)
  • Poesia sin Fin (Joderowsky, 2016, 87 jaar)
  • Una Questione Privata (Taviani, 2017, 86 jaar)
  • Ready Player One (Spielberg, 2018, 72 jaar)
  • Family Romance, LLC (Herzog, 2019, 77 jaar)
  • A Hidden Life (Malick, 2019, 76 jaar)
  • J’accuse (Polanski, 2019, 86 jaar)
  • The Irishman (Scorsese, 2019, 77 jaar)

LIJSTJE 14: 21 beste animatiefilms

Terug naar iets waar je echt wat aan hebt. Animatie werd volwassen in de 21e eeuw. Daarom deze lijst: de 21 beste animatie (en stopmotion) films van de 21e eeuw. Zowel grappig als serieus, zowel voor volwassenen als voor kinderen. Helaas moesten er een hoop fraaie films afvallen (Finding Nemo, Song of the Sea, Up, Mary and Max, Waltz With Bashir, The Girl Who Leapt through Time, Waking Life, The Wind Rises, Fantastic Mr. Fox, Your name). Discussieerbaar? Absoluut.

  • Spirited Away (2001)
  • Triplettes de Belleville (2003)
  • The Incredibles (2004)
  • Terkel in Trouble (2004)
  • Ghost in the Shell: Innocence (2004)
  • Wallace and Gromit and the Curse of the Were-Rabbit (2005)
  • Paprika (2006)
  • Ratatouille (2007)
  • A Scanner Darkly (2007)
  • A Town Called Panic (2009)
  • Coraline (2009)
  • L’Illusioniste (2010)
  • A Cat in Paris (2010)
  • The Congress (2013)
  • O Apostolo (2014)
  • Ernest and Celestine (2014)
  • Minuscule (2014)
  • The Red Turtle (2016)
  • My Life as a Zucchini (2016)
  • Buñuel in the Labyrinth of Turtles (2018)
  • Isle of Dogs (2018)

LIJSTJE 15: 21 beste artsy horrorfilms

De laatste trendy filmgolf: artsy horrorfilms. Horror was lang een specifiek genre voor fans maar is nu een genre waar de cineast zijn of haar neus niet meer voor ophaalt. Horror is met een revival bezig. Dit vind ik zelf de beste 21 artsy horrorfilms.

  • El espinazo del diablo (2001)
  • 28 Days Later (2002)
  • Gozu (2003)
  • Calvaire (2004)
  • Night Watch (2006)
  • Black Sheep (2006)
  • The Host (2007)
  • Peur(s) du noir (2008)
  • Let the Right One In (2008)
  • Amer (2009)
  • Rare Exports (2010)
  • Ixjana (2012)
  • The Conjuring (2013)
  • The Babadook (2014)
  • Francesca (2016)
  • Creepy (2016)
  • Au-delà des murs (2017)
  • Get Out (2017)
  • Les Affamés (2018)
  • Heridatary (2018)
  • Us (2019)

LIJSTJE 16: 21 overbodige sequels

De 21e eeuw is tot nu toe de eeuw van de meest schaamteloze sequels. Ze maken het nog bonter dan ze het in de 20e eeuw al bont maakten. Nog minder originaliteit en creativiteit en nog meer drang om snel geld te verdienen. Uit zakelijk oogpunt misschien slim maar ook vaak totaal respectloos. Met name populaire films en series uit de jaren tachtig zijn de laatste tijd vaak het slachtoffer (die, eerlijk is eerlijk, soms zelf al povere remakes hadden, denk aan Arthur, Grease, Fletch).

Twee belangrijke redenen om het niet te doen:

1. Ze veranderen de leuke film uit je jeugd in iets wat wel de inhoud maar niet de charme en sprankeling van die film heeft. Je mist de acteurs, het jeugdsentiment en zelfs de beroerde effecten uit die tijd.

2. Ze begrijpen niets van de tijd waarin deze film gemaakt werden en die nu voorbij is (James Bond had ook beter kunnen eindigen na de jaren zestig).

  • Starsky & Hutch (1975/1979, 2004)
  • Mad Max (1979, 1981, 1985, 2015)
  • Dukes of Hazzard (1979/1985, 2005)
  • The Blues Brothers (1980, 1998, (2021))
  • De Smurfen (1981, 2011, 2013, 2017)
  • Indiana Jones (1981, 1984, 1989, 2008)
  • Tron (1982, 2010)
  • Knight Rider (1982/1986, 2008/2009)
  • The A-Team (1983/1987, 2010)
  • Ghostbusters (1984, 1989, 2016)
  • Miami Vice (1984/1990, 2006)
  • 21 Jump Street (1987/1991, 2012, 2014)
  • Die Hard (1988, 1990, 1995, 2007, 2013)
  • It (1990, 2017, 2019)
  • Jurassic Park (1993, 1997, 2001, 2015, 2018, 2021)
  • Dumb and Dumber (1994, 2014)
  • The Mask (1994, 2005)
  • X-files (1993/2018, 1998, 2008)
  • Independence Day (1996, 2016)
  • Zoolander (2001, 2016)
  • Evan Allmighty (2003, 2007)

LIJSTJE 17: De 21 meest cinematografische games en meest gamesachtige films

Alles evalueert! Games worden steeds cinematografischer; films meer gamesachtig. Denk aan hoe Hardcore Henry een game nadoet, hoe de ‘cut-scenes’ in GTA V lijken op een gemiddelde komische actiefilm of hoe de nieuwe tv-serie The Witcher is gebaseerd op een game. Complexe verhaallijnen, karakterontwikkeling, muziek en humor: games doen niet meer veel onder voor films. Als je de cinematics van Until Dawn achter elkaar bekijkt (dus de cut-scenes zonder de gameplay), zie je in feite een complete film. Deze evolutie is nog lang niet afgelopen. Wil je alle details? Bekijk dan deze pagina op Wikipedia. De films en games staan hieronder door elkaar:

  • Crank (2006)
  • Speed Racer (2008)
  • Mass Effect 2 (2010)
  • Heavy Rain (2010)
  • LA Noire (2011)
  • Sucker Punch (2011)
  • Alan Wake (2012)
  • Max Payne 3 (2012)
  • Walking Dead (2013, ook een tv-serie)
  • GTA V (2013)
  • The Last of Us (2014)
  • Hardcore Henry (2015)
  • Until Dawn (2015)
  • Life is Strange (2015 en 2017)
  • Quantum Break (2016)
  • Late Shift (2016)
  • Uncharted 4 (2016)
  • Detroit: Become Human (2016)
  • Observer (2017)
  • Horizon Zero Dawn (2017)
  • Bandersnatch (2018)

LIJSTJE 18: 21 beste films van vrouwen

Of vrouwen wezenlijk anders filmmaken dan mannen, daar heb ik mijn twijfels over. Ik houd sowieso niet van onderscheid maken tussen geslachten. Je hebt goede en slechte films – daar houdt het mee op. Met dit lijstje vieren we wel dat vrouwen steeds meer hun weg weten te vinden in een door mannen gedomineerde wereld. Miranda July, Nana Djordjadze en Agnes Jaoui winnen wat mij betreft de hoofdprijzen.

  • Le Gout des Autres (2000, Agnes Jaoui)
  • American Psycho (2000, Mary Harron)
  • 27 Missing Kisses (2000, Nana Djordjadze)
  • Lovely & Amazing (2001, Nicole Holofcener)
  • Lost in Translation (2003, Sophia Coppola)
  • Comme une image (2004, Agnes Jaoui)
  • Il est plus facile pour un chameau… (2003, Valeria Bruni-Tedeschi)
  • Me and You and Everyone We Know (2005, Miranda July)
  • Little Miss Sunshine (2006, Valeria Faris)
  • Les Plages d’Agnès (2008, Agnes Varda)
  • Wendy & Lucy (2008, Kelly Reichard)
  • Fish Tank (2009, Andrea Arnold)
  • The Future (2010, Miranda July)
  • Take This Waltz (2011, Sarah Polley)
  • A Girl Walks Home Alone at Night (2014, Ana Lily Amirpour)
  • Chevalier (2015, Athina Rachel Tsangari)
  • American Honey (2016, Andrea Arnold)
  • Heart of a Dog (2016, Laurie Anderson)
  • Lady Bird (2017, Greta Gerwig)
  • Un beau soleil intérieur (2017, Claire Denis)
  • Lazzaro Felice (2018, Alice Rohrwacher)

LIJSTJE 19: 21 beste films over films

Waarom deze lijst? Waarom niet? Niet alle lijsten hoeven logisch en normaal te zijn. En zo kan ik weer een van mijn favoriete films (Adaptation.) in een lijst zetten. In deze lijst vind je alles: documentaires, films en ik heb er zelfs een serie in gesmokkeld (niet verder vertellen).

  • State and Main (2000)
  • Muholland Drive (2001)
  • Adaptation. (2002)
  • Inland Empire (2006)
  • The Life Aquatic of Steve Zissou (2004)
  • Be Kind Rewind (2008)
  • Inglorious Basterds (2009)
  • The Artst (2011)
  • Berberian Sound Studio (2012)
  • Me and Earl and the Dying Girl (2013)
  • The Editor (2014)
  • Realité (2014)
  • Electric Boogaloo: The Untold Story of Cannon Films (2015)
  • Hail Ceaser (2016)
  • Harold and Lillian: A Hollywood Love Story (2016)
  • The Dying of the Light (2016)
  • Porno e libertà (2016)
  • Dawson City: Frozen Time (2017)
  • Saving Brinton (2018)
  • The Deuce (2019)

LIJSTJE 20: De 21 laagst scorende speelfilms op IMDB

Nu even aandacht voor de bodem van de cinema. Je hebt films die laag scoren en films die écht laag scoren – ik bedoel lager dan zelfs Birdemic (ik wist niet dat het kon). Ik heb geselecteerd op films die officieel zijn uitgebracht, die minstens 100 votes hadden, waarvan ik het idee heb dat ze geen slachtoffers zijn van online haatcampagnes en als het even kan een paar user reviews hebben. Hoewel deze onderpresterende films niet onze aandacht verdienen, bewonder ik toch ook de moed van deze mensen. De quotes hieronder komen van users op IMDB.com, dus niet van ondergetekende.

  • Holnap történt – A nagy bulvárfilm (2009, 1.0) – ‘If you can choose to spend 5 years in the worst gulag or to watch this movie, then start packing.’
  • Pure Hearts: Into Chinese Showbiz (2015, 1.0) – ‘Undoubtedly the worst movie I’ve watched. The plot is broken, the acting is ridiculous, and even the poster is ugly.’
  • Cumali Ceber: Allah Seni Alsin (2017, 1.0) – ‘This movie likely the worst Turkish movie ever made.’
  • Badang (2018) – ‘My forehead is red because of face-palming too much.’
  • Roofied: The Lethal Dose (2019, 1.0) – ‘I had to make up an IMDb account just to write about how bad this film is.’ en Roofied (2017, 1.1) – ‘This is a load of crap and terrible acting by that Mr Clarke Tribe and others.’
  • Yyyreek!!! Kosmiczna nominacja (2002, 1.1) – ‘This is really most stupid movie I’ve ever seen. But some stupid films are funny. YYYREEK is simply disgusting.’
  • Proud American (2008, 1.1) – ‘Since this is such a business-oriented movie, I kept thinking about all the lost income for all the theaters showing this film to such minuscule crowds.’
  • Parentesi Tonde (2006, 1.1) – ‘OK, is not possible to see it more than ten minutes but, what a time!’
  • Hell At My Heels (2011, 1.1) – ‘It has some campy 1950’s style and soundtrack to it, but clearly it is not designed to be a campy film.’
  • The Time Machine (I Found at a Yardsale) (2011, 1.1) – ‘This movie makes Tommy Wiseau’s “The Room” look like a genuine masterpiece.’ (Bekijk een scène op YouTube.)
  • Maldito Amor (2014, 1.0) – ‘Cinematography: It doesn’t exist. – Rate: 1/10′
  • Kavkazskaya plennitsa! (2014, 1.1) – ‘ It deserves a rotten tomato by all aspects.
  • Ther Artifact (2008, 1.1) – ‘They probably had fun making the movie.’
  • Krymskiy most. Sdelano s lyubovyu! (2018, 1.1) – ‘It is a bad movie.’
  • The Round and Round (2002, 1.2) – ‘”The Round and Round,” has no redeeming qualities I can find, but it’s the pretentiousness of the production that makes it the worst movie ever made.’
  • Bolívar: el héroe (2003, 1.2) – ‘Easily the worst so-called “animated film” I’ve ever seen. Avoid at all costs.’
  • Frankenpimp (2009, 1.2) – ‘There is nothing worth seeing in this movie other than a couple attractive girls.’
  • Avenging Force: The Scarab (2010, 1.2) – ‘The only thing even remotely close to being somewhat OK is the well done poster/DVD cover.’
  • Thunderstorm: The Return of Thor (2011, 1.2) – ‘Anyway, this is a terrible movie with great entertainment values. You might throw popcorn at the screen though.’
  • Rise of the Black Bat (2012, 1.2) – ‘Sometimes you really have to wonder how these things get made when there are so many talented people trying to make it in the industry. ‘
  • Captain Battle: Legacy War (2013, 1.2) – ‘Hey kids, ya like Captain America? Sure you do. Well tell you what, how about you come here and check out Captain Battle!’

LIJSTJE 21 (SLOT): 21 beste films van de 21e eeuw!

Eindelijk: de lijst der lijsten! Mijn 21 beste films van de 21e eeuw. Compleet discutabel! Compleet discussieerbaar! Ik ben het zelfs niet met mezelf eens! Maar mijn lijst is mijn lijst zoals iemand anders lijst iemand anders lijst is. Op volgorde van jaar van uitgave:

  • O Brother: Where Art Thou (2000)
  • Werckmeister harmóniák (2000)
  • Mulholland Drive (2001)
  • Amélie (2001)
  • Adaptation. (2002)
  • Memories of Murder (2003)
  • Eternal Sunshine of the Spotless Mind (2004)
  • Aaltra (2004)
  • 12:08 East of Bucharest (2006)
  • Cargo 200 (2007)
  • You the Living (2008)
  • Amer (2009)
  • Once Upon A Time in Anatolia (2011)
  • Holy Motors (2012)
  • L (2012)
  • The Master (2012)
  • La Grande Belezza (2013)
  • The Big Short (2015)
  • Realité (2014)
  • Grand Budapest Hotel (2014)
  • Der Hauptmann (2018)

Tevreden over het artikel? Steun het werk van Indipendenza met een kopje koffie:

Meer lezen of luisteren?

En dat was het! Een heerlijk 2020 toegewenst!